Waar moet je op letten tijdens jouw zoektocht naar een zaaddonor?

Voor de meeste wensouders die hulp van een spermadonor nodig hebben, is donorconceptie een onbekende wereld. Want hoe vind je een goede en betrouwbare zaaddonor? Wij helpen je op weg.

Het belang van een goede zaaddonor

Een goede zaaddonor kiezen is belangrijk voor jou als wensouder, maar misschien nog wel belangrijker voor je toekomstige kind. Voor jouzelf gaat het om gezondheidsrisico’s: er kunnen bijvoorbeeld infecties overgedragen worden.

Voor je kind is de donor haar biologische vader. Kinderen hebben het recht om te weten wie hun biologische ouders zijn. Je kind zal willen weten wie haar donorvader is en hem in de toekomst misschien willen ontmoeten. Dan is het fijn als zij een donorvader treft die bekend wil zijn en open staat voor contact. Het is ook fijn als de donor niet te veel nakomelingen heeft, dat zijn tenslotte de halfbroers en -zussen van jouw kind.

De spermadonor is dus niet alleen de man die jou nu helpt zwanger te worden, en die de helft van de genen voor jouw kind levert, hij is ook een man die in het leven van jouw kind op enige manier een plek zal innemen. 

Zorg er daarom voor dat je een zaaddonor kiest:

1. die bekend is of in de toekomst bekend kan worden
2. die (medisch) gescreend is en getest op SOA’s
3. die een beperkt aantal donorkinderen verwekt
4. met wie je kind in de toekomst makkelijk contact kan leggen

Kenmerken van een betrouwbare spermadonor

Een betrouwbare spermadonor is een man die goed nagedacht heeft over wat het betekent om donor te zijn. Hij doneert sperma omdat hij wensouders wil helpen een kind te krijgen. Het kind mag weten wie hij is en hij staat open voor contact met het kind, nu of in de toekomst. 

Een betrouwbare donor neemt ook verantwoordelijkheid. Hij zorgt ervoor dat er goede afspraken gemaakt worden en dat er niet te veel nakomelingen uit zijn donaties geboren worden. Daarbij staat hij open voor begeleiding door een coach, counselor en/of gespecialiseerde jurist.

Waar vind je een betrouwbare donor?

Je kunt een betrouwbare donor op verschillende manieren vinden.
 

Bij een Nederlandse spermabank

Je kunt gebruik maken van een spermadonor van een Nederlandse spermabank. Daar worden donoren gescreend, en zijn afspraken over het registreren en opvragen van zijn gegevens geregeld in de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb).
 

Via een buitenlandse spermabank

Als je in Nederland geïnsemineerd wordt met het sperma van een donor van een buitenlandse spermabank, geldt ook de Wdkb. Maar een buitenlandse donor heeft ook nadelen: er is geen duidelijke limiet op het aantal nakomelingen per donor, en voor een kind is het in de toekomst lastiger om contact te leggen met de donor. Lees meer hierover: Behandeling in Nederland met sperma van een buitenlandse spermabank
 

Zelf iemand vragen

Je kunt ook buiten een spermabank om, iemand vragen om donor voor jou te zijn. Een donor kan een bekende van je zijn: een vriend, kennis, (aangetrouwd) familielid of collega.

Je kunt ook met een potentiële donor in contact komen via een gemeenschappelijke kennis of via een online oproep of aanbod. In dat laatste geval moet je voorzichtig zijn, want er bieden zich helaas ook mannen aan vanuit een verkeerde motivatie. 

Benieuwd waar je op moet letten als je voor een bekende donor kiest? Lees: Bekende zaaddonor gezocht/aangeboden

Kenmerken van een onbetrouwbare zaaddonor

Naast mannen die zich aanbieden als spermadonor omdat zij met oprechte bedoelingen wensmoeders willen helpen, zijn er helaas ook mannen die misbruik maken van vrouwen die verlangen naar een kind. Zij zijn uit op seks of hebben de bedoeling om zoveel mogelijk nakomelingen te verwekken, dat zijn de zogenaamde multidonoren of massadonoren.
 

Waaraan herken je een onbetrouwbare spermadonor?

• de donor wil seks met de wensmoeder. Belangrijk om te weten: een man die op een natuurlijke manier, via seks, een kind verwekt, is geen donor maar verwekker. Er is juridisch gezien een groot verschil tussen een donor en een verwekker!
• de donor wil anoniem blijven voor het kind
• de donor wil of kan zich niet legitimeren
• de donor wil of kan direct beginnen met doneren
• de donor zegt geen SOA’s te hebben en/of vindt een SOA-test niet nodig
• de donor vindt het niet nodig om gesprekken te hebben bij een gespecialiseerde kinderwens coach of counselor
• de donor wil misschien wel een standaard donorcontract gebruiken, maar hij wil niet meewerken aan het opstellen van een donorcontract bij een gespecialiseerde jurist
• de donor biedt zich aan op een website die er amateuristisch uitziet

Mannen die zich met verkeerde bedoelingen aanbieden als spermadonor, geven vaak onjuiste informatie over zichzelf. Zij bieden zich ook vaak onder verschillende namen aan als donor.

Hoe kun jij je als wensmoeder beschermen tegen een spermadonor die met verkeerde bedoelingen doneert?

• wees alert op de kenmerken van onbetrouwbare spermadonoren
• neem de tijd om een donor echt te leren kennen
• laat altijd een donorcontract opstellen bij een gespecialiseerde jurist. Daar moet de donor zich ook legitimeren

Hoe zoek jij een zaadddonor? Een stappenplan

Stap 1 - voorbereiding: bewust kiezen voor donorconceptie

Voor je op zoek gaat naar een spermadonor is het belangrijk om stil te staan bij wat dat betekent, een kind krijgen met hulp van een donor. Voor jou/jullie als wensouder(s) en voor het toekomstige kind. 

Geef ruimte aan gevoelens van verdriet, boosheid of onzekerheid die je kunt ervaren. En bedenk dat je kind straks familie heeft buiten de familie waarin het opgroeit: welke plek krijgt de donor?

Lees meer op: Ik heb een spermadonor nodig, wat nu?
 

Stap 2 - belang van het kind bij spermadonatie

Een kind heeft het recht om te weten wie zijn biologische ouders zijn. Vraag jezelf bij elke keuze af: wat betekent dit voor mij/ons toekomstige kind?

Zorg ervoor dat:

• je kind kan weten wie de donor is, nu of in de toekomst
• er in jouw/jullie gezin open gepraat wordt over de donor
• de donor niet te veel donornakomelingen heeft
• je je kind ruimte en vrijheid geeft om in de toekomst zelf te bepalen of hij contact wil met de donor en eventuele halfbroers/zussen

Stap 3 - een spermadonor kiezen: wat zijn de mogelijkheden?

Er zijn drie type spermadonoren:

Anonieme donor of A-donor

Kinderen hebben het recht om te weten wie hun biologische ouders zijn. Daarom is een anonieme zaaddonor nooit een goede keuze. In Nederland is anoniem doneren van sperma sinds 2004 verboden.

Meer over: anoniem doneren van sperma
 

Identificeerbare donor, spermabankdonor of B-donor

Een spermabankdonor is een identificeerbare donor. Dat betekent dat op het moment van inseminatie bij de wensmoeder niet bekend is wie de donor is. Zijn identiteit wordt wel geregistreerd bij de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting. 

Het kind dat geboren wordt uit het gedoneerde sperma mag als hij 16 jaar is informatie met de naam, geboortedatum en woonplaats van de donor opvragen. Als donor en kind dat allebei willen, kunnen zij contact hebben of elkaar een keer ontmoeten.

Wensouders kunnen gebruik maken van een donor van een Nederlandse spermabank of in Nederland behandeld worden met donorsperma van een buitenlandse spermabank.

Meer over: zaaddonor via de spermabank
 

Bekend donor, eigen donor of C-donor

Dit is een spermadonor die je kent of met dit doel leert kennen. Donor en wensmoeder maken zelf afspraken en leggen deze vast in een donorcontract. Als donor en wensmoeder via een vraag- en aanbodsite met elkaar in contact zijn gekomen, is het belangrijk om de tijd te nemen om elkaar echt te leren kennen. 

Met een bekende donor kun je kiezen voor zelfinseminatie of inseminatie in een kliniek.

Meer over: bekende donor
 

Stap 4 - voor- en nadelen afwegen van spermabankdonor en bekende zaaddonor

Elk type donor heeft voor- en nadelen, voor wensouders en voor de toekomstige kinderen. 

Voor kinderen is het belangrijk dat:

• zij kunnen weten wie de donor is
• de donor niet heel veel nakomelingen heeft, halfbroers en -zussen van jouw kind

Voor wensouders zijn vaak ook andere zaken belangrijk:

• of er een wachtlijst is
• de informatie over de donor die beschikbaar is en of zij zelf kunnen kiezen

In dit filmpje hebben we de opties met hun voor- en nadelen voor je op een rijtje gezet: 

Stap 5 - van denken naar doen

Als je de keuze gemaakt hebt voor een spermabankdonor of een bekende donor, kun je concrete stappen gaan zetten: 

aanmelden bij een spermabank of fertiliteitskliniek:

• Er zijn 8 klinieken met een eigen spermabank
• Kies je voor een Deense donor, dan kun je bij meer klinieken terecht

op zoek naar en in gesprek met een bekende donor

• voor begeleiding kun je terecht bij een kinderwenscoach of counselor. Deze vind je bij Point netwerk of in het overzicht van gespecialiseerde hulpverleners van Fiom
• voor het opstellen van een donorcontract ga je naar een gespecialiseerde jurist. Deze vind je bij DurF 

Tot slot drie tips

Je kinderwens realiseren met hulp van een spermadonor is een levensbepalende keuze. Voor jou, je eventuele partner en voor je kind. 

Daarom de drie belangrijkste tips:

1. zorg dat je goed geïnformeerd bent
2. neem de tijd
3. vraag hulp of begeleiding van een gespecialiseerde kinderwenscoach, counselor of jurist

Dit helpt ook jou om weloverwogen keuzes te maken in je zoektocht naar een betrouwbare spermadonor.

Heb jij jouw donor gevonden?

Lees verder over:

Zelfinseminatie: hoe doe je dat?

Waarom openheid over donorconceptie belangrijk is

Aandachtspunten voor gezinnen na donorconceptie