Alles wat je moet weten over eiceldonatie van je partner

Intrarelationele eiceldonatie of eiceldonatie van je partner betekent dat een wensmoeder zwanger wil worden van een eicel van haar levenspartner en een spermadonor. Vrouwen in een lesbische relatie kan dit meer het gevoel geven ‘samen’ een kind te krijgen. 

Eiceldonatie van je partner heeft risico’s. De vraag is of deze opwegen tegen de gevoelsmatige meerwaarde voor de wensmoeders. 

Op deze pagina vind je informatie over wat intrarelationele eiceldonatie precies inhoudt, en wat de voor- en nadelen zijn. Zo kunnen jullie als wensmoeders weloverwogen een keuze maken.

Intrarelationele of interrelationele eiceldonatie, SLM, ROPA...

Op deze pagina gebruiken we de termen 'eiceldonor van je partner' en 'intrarelationele eiceldonatie'. In plaats van intrarelationele eiceldonatie wordt vaak interrelationele eiceldonatie gebruikt: maar de eicel wordt niet tussen twee relaties gedeeld, maar binnen een relatie. Andere benamingen zijn ‘gedeeld lesbisch moederschap’ - of op z’n Engels: shared lesbian motherhood (SLM) of ROPA (reception of oocytes from partner).

Wat is intrarelationele eiceldonatie?

Bij intrarelationele eiceldonatie wordt één van beide wensmoeders zwanger van een eicel van haar partner, en de hulp van een spermadonor. Het gaat hier dus om eiceldonatie binnen de relatie, gecombineerd met spermadonatie, zonder medische reden. De vrouw die de eicel ontvangt zou ook zwanger kunnen worden van haar eigen eicellen.

De vrouw die haar eicel ter beschikking stelt noemen we de genetische wensmoeder. De vrouw die de zwangerschap draagt noemen we de ontvangende wensmoeder. De bevruchting met sperma van een donor gebeurt via een IVF-behandeling. 

Verschillende vormen van intrarelationele eiceldonatie

Om zwanger te kunnen worden is er ook hulp van een spermadonor nodig. Daarvoor zijn twee mogelijkheden: een donor van de spermabank of een donor die jullie zelf vragen.

Intrarelationele eiceldonatie met een spermabankdonor

Wensouders die donorsperma nodig hebben, kunnen naar een spermabank gaan. Omdat de vraag naar donorsperma groter is dan het aanbod, komen zij vaak eerst op een wachtlijst.

Wensouders kunnen er ook voor kiezen om donorsperma in het buitenland te kopen, en zich daarmee in Nederland laten behandelen. Daar zitten met name voor het kind ingrijpende nadelen aan.

Meer over: een zaaddonor via een Nederlandse spermabank 

Meer over: donorsperma uit het buitenland 

Intrarelationele eiceldonatie met een eigen donor

Wensouders kunnen ook zelf op zoek gaan naar een zaaddonor, in hun eigen kring van familie en vrienden, via via, of via een online oproep/aanbod. Daarbij is het belangrijk om de tijd te nemen, elkaar (beter) te leren kennen en wensen en verwachtingen goed op elkaar af te stemmen.

Meer over: bekende zaaddonor

Waarom zou je kiezen voor eiceldonatie van je partner?

De belangrijkste reden waarom vrouwen in een lesbische relatie kiezen voor eiceldonatie van hun partner is omdat zij graag het gevoel willen hebben dat zij samen hebben bijgedragen aan de geboorte van het kind. 

Wensmoeders denken soms ook dat dit voor een eerlijkere kans zorgt dat beide moeders kunnen hechten met het kind. Voor zover bekend is uit de praktijk worden er geen verschillen gezien in hechting tussen kind en genetische en kind en niet-genetische moeder. Hier is nog geen onderzoek naar gedaan.

Er bestaat geen medische indicatie voor intrarelationele eiceldonatie wanneer beide partners ook zwanger zouden kunnen worden van hun eigen eicellen. 

Beide wensmoeders maken de afweging of het gevoel van allebei bijdragen aan het verwekken van een kind, de een door het leveren van een eicel, de ander door het dragen van de zwangerschap, opweegt tegen de hogere gezondheidsrisico’s. 

Risico's van intrarelationele eiceldonatie

Kiezen voor eiceldonatie binnen de relatie, terwijl één van de partners ook kan proberen om zwanger te worden van een eigen eicel, betekent bewust kiezen voor een aantal risico’s.

De kans op zwangerschap kan lager zijn

De kans om zwanger te worden is afhankelijk van de leeftijd van de genetische wensmoeder. Dus van de vrouw die haar eicel beschikbaar stelt: hoe ouder zij is, hoe lager de kans op een zwangerschap bij de ontvangende wensmoeder. De leeftijd van de ontvangende moeder speelt hierbij geen rol. 

De leeftijd van de ontvangende moeder is wel van invloed op de zwangerschap: hoe ouder zij is, hoe hoger het risico op complicaties tijdens de zwangerschap en bevalling. 

Er zijn gezondheidsrisico’s bij intrarelationele eiceldonatie

Bij intrarelationele eiceldonatie zijn de gezondheidsrisico’s voor alle betrokkenen hoger dan bij het gebruiken van eigen eicellen om zwanger te worden. 

Risico’s voor de genetische wensmoeder

De vrouw die haar eicellen wil doneren aan haar partner, moet een IVF-behandeling ondergaan, zonder de terugplaatsing. Dat betekent dat zij een intensieve hormoonbehandeling krijgt en een punctie om de eicellen te ‘oogsten’. Bij eiceldonatie is er een klein risico op het ovarieel hyperstimulatiesyndroom. Dit is een heftige reactie van de eierstokken op de medicatie. In een ernstige vorm kan dit levensbedreigend zijn. 

Ovarieel hyperstimulatiesyndroom (OHSS) is niet altijd te vermijden en komt in ongeveer 2 procent van de behandelingen voor. Als ernstige overstimulatie dreigt, kan de arts ervoor kiezen de behandeling af te breken. Daarna moeten de eierstokken 2-3 maanden tot rust komen voor een volgende behandeling kan starten.

Daarnaast kan er door de IVF-punctie een bloeding en/of infectie ontstaan, waardoor de eigen vruchtbaarheid in gevaar kan komen. 

Risico’s voor de ontvangende wensmoeder

De ontvangende wensmoeder ondergaat ook een deel van een IVF-behandeling. Als er bevruchte eicellen zijn, wordt een embryo bij haar in de baarmoeder geplaatst. Bij een zwangerschap met een eicel van iemand anders is de kans op verhoogde bloeddruk, zwangerschapsvergiftiging of HELPP syndroom bijna vier keer groter is dan bij een zwangerschap met een eigen eicel: die kans is ongeveer 20% als er een eicel van haar partner gebruikt wordt, en ongeveer 6% bij gebruik van een eigen eicel.

Er is meer kans op vroeggeboorte en ook bij de bevalling zijn er extra risico’s: op veel bloedverlies, of op een keizersnede – die kans is zelfs 70% groter. 

Risico’s voor het kind

Bij intrarelationele eiceldonatie gaat het om eiceldonatie en een IVF-behandeling. Beide zorgen voor extra risico’s voor het kind door een grotere kans op een gecompliceerde zwangerschap en bevalling, en op vroeggeboorte. De gevolgen daarvan voor het kind kunnen zijn: hersenbloedingen, infecties, voedingsproblemen of NEC, een levensbedreigende darminfectie.

Kosten van intrarelationele eiceldonatie

Het hele proces van eiceldonatie binnen de relatie, en een IVF-behandeling voor de wensmoeders kost aanzienlijk meer dan zwanger worden met een eigen eicel en inseminatie met donorsperma. Deze kosten komen voor eigen rekening van de wensmoeders.

Wat te doen met overtollige embryo’s?

Bij een IVF-behandeling ontstaan er vaak meerdere embryo’s. Als het gelukt is een of meer kinderen te krijgen, en er zijn nog embryo’s ‘over’ zullen de moeders een besluit moeten nemen wat ze met deze embryo’s doen.  Vernietigen, doneren, of beschikbaar stellen voor onderzoek.

Wat blijkt uit onderzoek over intrarelationele eiceldonatie?

Of het voor een kind uitmaakt of de eicel waaruit zij ontstaan is afkomstig is van de moeder die zwanger van haar is geweest, of van haar andere moeder, is nog niet onderzocht. 

Hoe moeders in een lesbische relatie de band met hun kind ervaren afhankelijk van of zij wel/niet intrarelationele eiceldonatie gedaan hebben, en wat de betekenis is voor hun relatie, is nog onvoldoende onderzocht.

Wensmoeders in een lesbische relatie kunnen zich zorgen maken over de hechting. Zij gaan er vaak vanuit dat de moeder die zwanger is geweest een voorsprong heeft als het gaat om hechting met het kind. Dit is tot nu toe nergens aangetoond, beide moeders kunnen een goede hechting/relatie opbouwen met het kind. 

Het proces van intrarelationele eiceldonatie

De medische procedure van eiceldonatie binnen een relatie verschilt niet van die van eiceldonatie voor een bekende buiten de relatie. 

Meer over: eiceldonor worden voor een bekende 

Meer over: zwanger worden met hulp van een eiceldonor 

De maximale leeftijd waarop een embryo bij de ontvangende moeder geplaatst wordt, is 45 jaar, bij een hele goede gezondheid kan dit tot 49 jaar. 

Waar kun je terecht voor intrarelationele eiceldonatie?

Lang niet alle klinieken in Nederland werken mee aan intrarelationele eiceldonatie. Dit heeft te maken met het feit dat er geen medische noodzaak is voor deze behandeling, en er wel risico’s aan zitten. 

Ook bij klinieken waar intrarelationele eiceldonatie wel mogelijk is, krijgen wensmoeders eerst een medisch en psychosociaal onderzoek. Daarna wordt hun verzoek beoordeeld door een multidisciplinair overleg. 

Kosten van intrarelationele eiceldonatie

Voor intrarelationele eiceldonatie bestaat geen medische noodzaak. Dat betekent dat de kosten voor behandelingen niet onder de basisverzekering vallen. Wensmoeders moeten deze zelf betalen. 

Een globale indicatie van de kosten: voor de genetische wensmoeder die haar eicellen beschikbaar stelt ca. € 4.000, en voor de ontvangende moeder die de zwangerschap gaat dragen ca. € 1.500. Aan deze kostenindicatie kunnen geen rechten worden ontleend. Informeer bij de fertiliteitskliniek naar de werkelijke kosten.

Juridische aspecten van intrarelationele eiceldonatie

Eiceldonatie binnen een lesbische relatie heeft ook een juridische kant: het juridisch ouderschap van de eiceldonor/genetische moeder is niet vanzelfsprekend. Afhankelijk van de situatie moeten wensmoeders dit zelf regelen. Verder krijgen wensouders te maken met de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting.

Intrarelationele eiceldonatie en de Wet donorgegevens

Bij eiceldonatie in een Nederlandse kliniek wordt de vrouw die eicellen afstaat gezien als donor en is de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting van toepassing. Dat betekent dat de gegevens van de eiceldonor/genetische moeder worden geregistreerd bij de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting. 

Intrarelationele eiceldonatie en juridisch ouderschap

De vrouw die het kind baart, is automatisch ook juridisch moeder van het kind. Of haar partner ook juridisch moeder wordt of kan worden hangt af van:

• Of zij met elkaar getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben
• De keuze voor een spermabankdonor of een bekende donor

Als de (wens)moeders met elkaar getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, en gebruik maken van een spermabankdonor, wordt de partner van de barende moeder niet automatisch ook juridisch moeder. Daarvoor moet een verklaring overgelegd worden. De partner van de barende moeder wordt in dit geval wel meteen mede-gezagsouder. 

Als de wensmoeders hulp krijgen van een bekende spermadonor, dan kan de vrouw die het kind baart bepalen wie de tweede juridische ouder van het kind wordt, haar echtgenote/geregistreerd partner of de donor. Hiervoor moeten juridisch zaken geregeld worden. Neem daarover contact op met een gespecialiseerde jurist, die vind je bij Durf.

Als de wensmoeders niet met elkaar getrouwd zijn en geen geregistreerd partnerschap hebben, of als er niets geregeld is in een situatie met een bekende spermadonor, dan kan de moeder die een eicel aan haar partner heeft gedoneerd, juridisch moeder worden door adoptie of erkenning.

Meer over juridische aspecten 

Persoonlijke verhalen

Lees de verhalen van vrouwen die kozen voor eiceldonatie binnen de relatie: 

• Shirley en Saskia: 'mijn vrouw doneerde haar eicel aan mij' (Wendy online, 2023)
• Tonnie en Stephanie kozen voor gedeeld lesbisch ouderschap (RTL nieuws, 2020)
• Sarah en Marjolijn: Liefde is... als je haar kind krijgt (Flair, 2015)

Niet biologische moeder binnen een v/v relatie

Vrouwen die kiezen voor eiceldonatie binnen hun relatie doen dat meestal om meer 'samen' een kind te krijgen. Ze maken zich soms zorgen over de hechting met het kind, en denken dat de biologische moeder een voorsprong heeft. 

Lees het verhaal van Maartje, zij is niet-biologische moeder van twee kinderen binnen een twee-moedergezin: 

• Maartje: ‘mijn kinderen hebben niet mijn genen maar wel mijn achternaam’