Eiceldonatie en embryodonatie in het buitenland

Soms is eiceldonatie of embryodonatie in Nederland moeilijk of niet mogelijk. Wensouders kunnen in verschillende Europese landen terecht voor eiceldonatie en embryodonatie

Waar moet je rekening mee houden bij een vruchtbaarheidsbehandeling in het buitenland:

  • Kiezen voor een behandeling in het buitenland heeft ingrijpende nadelen voor het kind later
  • Donoren zijn in bijna alle landen anoniem: dat is een schending van het recht dat een kind heeft op afstammingsinformatie
  • Bovendien zijn eiceldonoren vaak vrouwen in een kwetsbare positie

 

Bedenk voor je kiest voor een eiceldonor of een embryo in een buitenlandse kliniek: alles wat het nu voor jou makkelijker maakt, maakt het straks voor je kind moeilijker. Het achterhalen van de identiteit van de donor wordt een ingewikkelde zoektocht, en fysieke afstand en een taalbarrière maken contact met biologische familie in de toekomst moeilijker.

Welke behandelingen zijn er mogelijk in Europa?

De meest voorkomende behandelingen waarvoor Nederlandse wensouders naar andere landen in Europa reizen zijn eiceldonatie en embryodonatie. Voor spermadonatie met sperma van een buitenlandse spermabank, kunnen wensouders zich laten insemineren in een Nederlandse kliniek. 

IVF met donoreicellen

Wensouders kunnen in het buitenland terecht voor een IVF-behandeling waarbij donoreicellen gebruikt worden. Het sperma kan afkomstig zijn van de wensvader of ook van een donor. In het laatste geval is er sprake van dubbele donatie. Populaire bestemmingen zijn Cyprus, Finland, Griekenland, Portugal, Spanje en Tsjechië.

In bijna alle landen wordt uitsluitend gebruikgemaakt van anonieme eiceldonoren. Alleen Portugal en Finland kennen wetgeving die vergelijkbaar is met die in Nederland: kinderen hebben daar het recht om te weten wie de donor is. Vanaf dat zij 18 jaar zijn kunnen zij identiteitsgegevens opvragen. 

Embryodonatie of embryoadoptie

Bij embryodonatie, ook wel embryodonatie genoemd, kunnen wensouders zwanger worden van een overtollig embryo van iemand die een IVF-behandeling heeft ondergaan.

Embryodonatie en dubbele donatie zorgen beide voor een ingewikkelde afstammingssituatie voor het kind. Het feit dat de donoren in het buitenland wonen, maakt het nóg ingewikkelder. En er zijn volle broers en zussen die opgroeien in andere gezinnen en in andere landen.

Lees hier meer over embryodonatie en dubbele donatie
 

Waarom kiezen voor embryo- of eiceldonatie in het buitenland?

Er zijn verschillende redenen waarom wensouders voor een behandeling met donoreicellen of donorembryo’s naar het buitenland gaan:

  • Kortere of geen wachttijden 
  • Meer keuzevrijheid
  • Ruimere leeftijdsgrenzen voor de wensouder(s)

 

Behandeling in een kliniek in het buitenland kan een optie zijn voor wensouders die in Nederland geen eiceldonor kunnen vinden, zich niet aan kunnen melden bij een eicelbank of bijvoorbeeld vanwege hun leeftijd niet voor behandeling in aanmerking komen. 

Dat wat eiceldonatie of embryodonatie in het buitenland voor wensouders aantrekkelijk maakt, betekent voor het kind: 

  • een uiterst complexe afstammingsgeschiedenis 
  • anonieme donoren en/of donoren die in een ander land wonen, met een vreemde taal en cultuur 
  • betrokkenheid van commerciële partijen.

 

Buitenlandse klinieken en commercie

Fertiliteitsklinieken in het buitenland zijn vrijwel altijd commerciële instellingen. Dat betekent niet alleen dat zij veel geld vragen voor hun diensten, zij hebben er ook baat bij om zoveel mogelijk wensouders en donoren te werven. De informatie op hun websites is daarmee eigenlijk een vorm van marketing. 

Zij doen er alles aan om het voor wensouders uit Nederland zo makkelijk en aantrekkelijk mogelijk te maken. Zij presenteren zich met Nederlandstalige websites en Nederlands sprekende patiëntcoördinatoren. 
 

Waarom zijn er in het buitenland veel meer eiceldonoren dan in Nederland?

Fertiliteitsklinieken in het buitenland hebben baat bij veel eiceldonoren. Met de verkoop van eicellen verdienen zij hun geld. In Nederland is het verboden om geld te verdienen aan eiceldonatie of spermadonatie. 

Wie zijn de eiceldonoren in het buitenland?

Klinieken zeggen actief eiceldonoren te werven onder studenten van universiteiten. Jonge vrouwen mogen bijvoorbeeld gratis hun eicellen in laten vriezen (social freezing) als ze daarnaast ook eicellen doneren. 

Maar veel vaker zullen eicellen afkomstig zijn van vrouwen die in moeilijke omstandigheden leven, werkloos zijn of in armoede leven. Zo wordt in Oost-Europese landen actief geworven: verdien geld met het doneren van eicellen. 

Eiceldonoren mogen tot wel twaalf keer doneren, en om zoveel mogelijk eitjes te kunnen oogsten, worden flinke doses hormonen toegediend. Dit leidt tot gezondheidsrisico’s voor de eiceldonoren. 

Kijk voor meer achtergronden van eiceldonatie

Anoniem eicellen doneren

In de meeste landen waar de fertiliteitsindustrie big business is, wordt gewerkt met anonieme eicel- en embryodonoren. Anonimiteit wordt gepresenteerd als iets aantrekkelijks, als ‘geen last hebben’ van een donor van wie de identiteit later bekend kan worden. Maar ook hier geldt het ‘aantrekkelijke’ vooral voor de wensouders. Inmiddels is al vele jaren bekend hoeveel last de (volwassen) kinderen kunnen hebben van het niet kunnen weten wie hun genetische ouders zijn.

Portugal en Finland vormen hierop een uitzondering: de wet- en regelgeving in Portugal en Finland is vergelijkbaar met die in Nederland. Er wordt gewerkt met identificeerbare donoren. Dat betekent dat het kind vanaf de leeftijd van 18 jaar, de identiteit van de donor op kan vragen. In de Nederlandse wet kan dat vanaf de leeftijd van 16 jaar.

Lees meer over de onwenselijkheid van anoniem doneren

Wat zijn de nadelen van vruchtbaarheidsbehandelingen in het buitenland?

Kiezen voor een behandeling met donoreicellen of een donorembryo in het buitenland heeft de hierboven genoemde voordelen voor wensouders. Maar er zijn ook serieuze nadelen:

Schending van de rechten van het kind

Kinderen die verwekt worden in een buitenlandse kliniek met hulp van een anonieme eiceldonor, of die geboren worden uit anonieme embryodonatie, hebben een onbekende afstammingsgeschiedenis. Ook als er gebruik gemaakt is van een identificeerbare eiceldonor uit Portugal of Finland is die afstammingsgeschiedenis complex. 

Dit is in strijd met de rechten van het kind: een kind heeft het recht te weten wie haar genetische ouders zijn. 

Ook als de donor niet anoniem is, zijn het de (volwassen) kinderen die straks geografische-, culturele- en taalbarrières moeten overwinnen als zij meer willen weten of contact willen met hun genetische ouder(s). 

Meer over de rechten van het kind

Commercie en uitbuiting

Buitenlandse fertiliteitsklinieken zijn commerciële bedrijven. Om zoveel mogelijk wensouders te kunnen helpen, hebben zij ook veel donoren nodig. Daarbij wordt ook misbruik gemaakt van vrouwen die in kwetsbare omstandigheden leven. 

Meer over eiceldonoren bij buitenlandse klinieken

Gebrek aan toezicht en regelgeving

Er zijn geen internationale afspraken over behandelingen met donorsperma, donoreicellen of donorembryo’s. Dat betekent dat er ook geen toezicht is op behandeling van Nederlandse wensouders in buitenlandse klinieken. 

Er is dus geen controle of buitenlandse klinieken zich aan hun afspraken houden en of de informatie die zij geven aan wensouders klopt. 

Grote aantallen halfbroers en zussen wereldwijd

In Nederland mag een spermadonor of eiceldonor maximaal 12 wensmoeders helpen. Omdat eiceldonoren in het buitenland vaker doneren, bestaat de kans dat een kind een groter aantal halfbroers en -zussen heeft dan binnen de Nederlandse regelgeving is toegestaan. 

Er is nog geen onderzoek naar gedaan wat het voor een kind betekent om wereldwijd veel halfbroers en -zussen te hebben. Uit ervaring is wel bekend dat donorkinderen liever niet te veel halfbroers en -zussen willen hebben. 

Informatie over de donor en biologische broers/zussen is moeilijk te achterhalen

Als wensouders in Nederland behandeld zijn, worden gegevens van de donor geregistreerd bij de Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (Sdkb). Als het kind 16 jaar of ouder is, kan zij de persoonsidentificerende informatie opvragen bij de Stichting Donorgegevens. 

Als wensouders voor behandeling naar het buitenland zijn gegaan, is er in Nederland niets geregistreerd. Het is ook helemaal de vraag of, en zo ja hoe, de buitenlandse kliniek informatie over de donor bewaart. En of informatie die je krijgt correct is. De meeste donoren zijn tenslotte anoniem. 

Dit betekent dat het voor de kinderen die geboren worden na behandeling met donoreicellen of donorembyo’s, heel moeilijk, zo niet onmogelijk, is om hun afstammingsinformatie te achterhalen. Naast dat dit in strijd is met de rechten van het kind, kan het niet weten van wie je afstamt ook voor groot persoonlijk leed zorgen. 
 

Welke alternatieven zijn er voor eiceldonatie in Nederland?

In Nederland zijn er drie klinieken met een eicelbank. Omdat de vraag naar donoreicellen veel groter is dan het aanbod, is het zelfs maar beperkt mogelijk om aan te melden voor hun wachtlijsten. Het zijn juist deze wachtlijsten die wensouders ertoe aanzetten om voor behandeling met donoreicellen of donorembryo’s naar het buitenland te gaan. 

Zelf een eiceldonor zoeken

Veel wensouders vinden het moeilijk om mensen te benaderen of denken niemand te kennen aan wie ze dit zouden kunnen, willen of durven vragen. Dat is heel begrijpelijk. Een kinderwens, onvruchtbaarheid en afhankelijk zijn van de hulp van een ander om je diepe wens te kunnen realiseren, maakt heel kwetsbaar. Dan kan naar het buitenland gaan voor behandeling laagdrempeliger zijn.

Toch kan de moed om wél open te zijn over je kinderwens en de hulp die je daarbij nodig hebt, mooie dingen opleveren. Erkenning, begrip, steun. En misschien ook de uitnodiging van iemand die wil overwegen eicellen te doneren. 

Meer weten over het zelf zoeken van een eiceldonor

Andere invulling van je kinderwens

Wensouders bij wie kinderen krijgen niet vanzelf gaat, komen in hun traject telkens weer voor keuzes te staan: wel of niet een behandeling doen, wel of niet kiezen voor de hulp van een donor, wel of niet naar het buitenland gaan… 

Vaak genoeg maken wensouders keuzes die ze aanvankelijk niet voor mogelijk hadden gehouden. Maar er kan een punt komen waarop een grens bereikt wordt. Waarop er bewust gekozen wordt om iets niet te doen, omdat het niet goed voelt of omdat de prijs die je toekomstige kind ervoor zou moeten betalen te hoog is. 

Ervoor kiezen om geen gebruik te maken van buitenlandse eicel- of embryodonatie, kan betekenen dat wensouders geen eigen kind zullen krijgen. Dat maakt zo’n keuze tot een ingrijpend besluit. Maar het is uiteindelijk ook een keuze. 

Misschien willen jullie onderzoeken of pleegzorg iets voor jullie is (de mogelijkheid voor adoptie is heel beperkt en wordt de komende jaren verder afgebouwd). Of gaan jullie op zoek naar een andere manier om een goed en betekenisvol leven te hebben.
 

Behoefte aan hulp of ondersteuning?

Heb je behoefte aan begeleiding bij het maken van keuzes rondom donorconceptie of bij het leven met ongewenste kinderloosheid, dan kun je terecht bij een gespecialiseerde counselor. Deze vind je bij Point netwerk, in het overzicht op de website van Fiom. Voor lotgenotencontact is er Freya, de vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen. 

Delen op: FacebookTwitter

Anderen zochten ook op
eiceldonatie embryodonatie